Wrzody trawienne to częsta dolegliwość górnego odcinka przewodu pokarmowego. Są to otwarte rany, które tworzą się w żołądku lub pierwszej części jelita cienkiego. Choroba wrzodowa (PUD) dotyka ponad 10% populacji amerykańskiej. W ostatnich latach stało się to mniej powszechne, ale powikłania wrzodów trawiennych utrzymują się w tym samym tempie. Jednym z takich powikłań jest perforacja wrzodu trawiennego. Jest to poważne powikłanie i może nawet zagrażać życiu, jeśli nie jest leczone.
Co to jest perforowany wrzód trawienny?
Perforowany wrzód trawienny to miejsce, w którym otwarta rana (wrzód) w żołądku lub jelicie ulega rozdarciu. Wrzody te mogą rozciągać się głęboko w ścianę żołądka lub jelita, ale przy perforacji przebijają całą ścianę. Perforacja wrzodu trawiennego nie jest częstym powikłaniem, ale jest możliwa w ciężkich przypadkach. Bez szybkiego leczenia może prowadzić do dalszych powikłań. Jednak nie wszystkie perforowane owrzodzenia mogą wymagać operacji. Czasami perforacja może się zamknąć sama.
Choroba wrzodowa odnosi się zarówno do wrzodów żołądka (żołądka), jak i dwunastnicy (jelita cienkiego). Perforacja objawia się ostrym brzuchem. Pacjenci są zwykle rzucani na izbę przyjęć i często wiją się z bólu. Konieczne są badania takie jak RTG, USG jamy brzusznej czy tomografia komputerowa, aby potwierdzić czy doszło do perforacji oraz czy dochodzi do przedostawania się powietrza i soków trawiennych do jamy brzusznej. To określi, czy operacja jest konieczna, ponieważ w niektórych przypadkach możliwe jest również leczenie niechirurgiczne.
Przyczyny perforowanych wrzodów trawiennych
Kwas żołądkowy i silne enzymy trawienne w żołądku mogą łatwo strawić ścianę żołądka. Jednak żołądek ma mechanizmy, które temu zapobiegają. To samo dotyczy pierwszej części jelita cienkiego, dwunastnicy, która biegnie od żołądka. Bariera śluzowa oddziela kwas i enzymy od kontaktu ze ścianą, a zasadowe wydzieliny, takie jak żółć, neutralizują kwas, czyniąc go mniej korozyjnym dla żywej tkanki.
Mechanizmy ochronne mogą czasami zostać zakłócone, jak ma to miejsce w przypadku zakażenia H. pylori i stosowania niektórych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Oprócz przenikania bakterii przez ścianę przewodu pokarmowego, umożliwia również kontakt kwasu żołądkowego ze ścianą. Czasami produkcja kwasu żołądkowego znacznie wzrasta, co może spowodować przekroczenie bariery ochronnej, która jest normalnie obecna. W takich przypadkach ściana żołądka i jelit ulega zapaleniu i ostatecznie ulega erozji, tworząc wrzody (otwarte rany).
Wrzody mogą różnić się stopniem nasilenia pod względem liczby, wielkości i głębokości owrzodzeń. Kiedy erozja przenika przez całą ścianę żołądka lub jelita, mówi się o perforacji. Te rozdarte wrzody mogą pozwolić na przedostanie się kwasu i enzymów do jamy brzusznej, gdzie może to prowadzić do stanu zapalnego, a nawet infekcji. Ta ostatnia pojawia się, gdy bakterie w jelicie przedostają się do sterylnej jamy otrzewnej. Jednak ten wyciek nie zawsze występuje w każdym przypadku perforacji wrzodu trawiennego.
Istnieją inne możliwe przyczyny perforacji żołądka i jelit, nawet bez wrzodu trawiennego. Podobnie ciężki wrzód trawienny bez perforacji może zwiększać ryzyko perforacji z innych przyczyn.
Objawy i symptomy
Perforowany wrzód trawienny, w którym treść żołądkowo-jelitowa przedostaje się do jamy brzusznej, zwykle powoduje silny ból w nadbrzuszu. Ból ten może czasami ustąpić po kilku godzinach i powrócić po wystąpieniu zapalenia otrzewnej. Zwykle ruch i głębokie oddychanie nasila ból. Istnieje duża ochrona brzucha i płytki oddech, aby zapobiec dalszemu pogorszeniu się bólu. Inne objawy mogą obejmować szybkie bicie serca, niskie ciśnienie krwi i pocenie się. Rozdęcie brzucha nie zawsze występuje w ostrych przypadkach.
Zapytaj lekarza online już teraz!
Ponieważ perforacja może się samoistnie zarosnąć, a treść żołądkowo-jelitowa może nie przedostać się do jamy brzusznej, te ostre objawy mogą nie występować. Jednak nadal występują ciężkie objawy choroby wrzodowej, w tym ból, nudności, zarzucanie pokarmu, a czasem nadmierne odbijanie. Często występuje utrata masy ciała i brak apetytu, a także długotrwałe stosowanie leków zobojętniających sok żołądkowy. Jedzenie i głód mogą nasilać ból.
Diagnoza perforacji wrzodu
Zwykle wykonuje się zdjęcie rentgenowskie w pozycji wyprostowanej w celu zidentyfikowania perforacji. Obecność powietrza lub dużej ilości płynu zwykle wskazuje na perforację, a treść przewodu pokarmowego (kwas i enzymy oraz powietrze) zwykle potwierdza rozpoznanie perforacji. Jednak nawet w 30% przypadków nie można wykryć powietrza. Można również wykonać USG jamy brzusznej lub tomografię komputerową (CT).
Jeśli nie ma pewności, można wykonać nakłucie diagnostyczne otrzewnej w celu potwierdzenia obecności krwi, płynu lub ropy w jamie brzusznej. Gdy istnieją silne wskazania na przeciekającą perforację pomimo braku rozstrzygających dowodów w innych badaniach diagnostycznych, można wykonać laparoskopię w celu potwierdzenia diagnozy i ewentualnej naprawy perforacji po jej wyizolowaniu. Historia długotrwałych i ciężkich wrzodów trawiennych również pomaga w rozpoznaniu.
Leczenie perforacji wrzodu trawiennego
Leczenie perforacji wrzodu trawiennego zależy od ciężkości stanu. W celu opanowania bólu można podawać środki przeciwbólowe, czasem nawet morfinę. Należy unikać leków doustnych. Operacja jest jedynym sposobem naprawy perforacji, jednak nie zawsze jest konieczna. Perforacja może fizjologicznie uszczelnić się sama. Jednak opóźnianie operacji perforowanego wrzodu trawiennego o ponad 12 godzin wiąże się ze złymi wynikami.
Perforację można skorygować laparoskopowo lub metodą otwartą. Można wykonać dalsze badania, gdy inne badania diagnostyczne nie potwierdzą obecności perforacji lub czy doszło do wycieku do jamy brzusznej. Jak w przypadku każdej operacji istnieje ryzyko powikłań, w tym między innymi zakażenia rany, ropnia brzucha i perforacji. Ważne jest, aby leczyć wrzody trawienne po operacji. Może to obejmować między innymi leczenie eradykacyjne H. pylori w celu uniknięcia kolejnej perforacji.
Powikłania, takie jak zapalenie otrzewnej, należy szybko leczyć za pomocą antybiotyków, w przeciwnym razie może dojść do bakteriemii lub posocznicy, które mogą zakończyć się zgonem.