Nieswoiste zapalenie jelit i menopauza

Choroba zapalna jelit (IBD) , do której zalicza się chorobę Leśniowskiego-Crohna , wrzodziejące zapalenie jelita grubego i nieokreślone zapalenie jelita grubego , często diagnozuje się u osób w wieku od 15 do 35 lat. Choroby te nie są uleczalne, co oznacza, że ​​dotykają człowieka przez całe życie. W przypadku kobiet istnieją obawy dotyczące wpływu IBD na miesięczny cykl menstruacyjny zarówno w okresie rozrodczym, jak i po nim. Gdy kobiety wchodzą w okres menopauzy , zmiany hormonalne powodują różne skutki, co z kolei prowadzi do pytań o to, jak mogą one wpłynąć na przebieg IBD . Chociaż nie ma zbyt wielu badań na temat wpływu IBD na menopauzę, w tym artykule przyjrzymy się dostępnym informacjom, które mogą pomóc kobietom lepiej przygotować się na ten etap życia.

Menopauza i perimenopauza

Menopauza jest normalną częścią procesu starzenia. Menopauzę definiuje się jako czas po ustaniu miesięcznego okresu (miesiączki) u kobiety na okres 12 miesięcy (jeden rok). Czas poprzedzający menopauzę to kolejny normalny etap procesu starzenia, zwany okołomenopauzą . U większości kobiet menopauza rozpoczyna się po czterdziestce lub pięćdziesiątce. Nie ma jednego wieku, w którym kobiety wchodzą w okres okołomenopauzalny lub menopauzę. Istnieją różnice w średnim wieku rozpoczęcia menopauzy, na które może wpływać pochodzenie etniczne, położenie geograficzne i status społeczno-ekonomiczny.1

Według National Institute on Aging, okres okołomenopauzalny może trwać od siedmiu do 14 lat. Jajniki to gruczoły zlokalizowane po obu stronach macicy . Jajniki zawierają komórki jajowe, ale wytwarzają również hormony estrogen i progesteron. W okresie okołomenopauzalnym jajniki przestają wytwarzać komórki jajowe i zaczynają spowalniać produkcję estrogenów. 

Estrogeny to grupa hormonów wytwarzanych w jajnikach, nadnerczach i komórkach tłuszczowych. Estrogeny odgrywają ważną rolę w regulacji cyklu miesiączkowego, ale wpływają także na wiele innych części ciała, w tym na drogi moczowe, naczynia krwionośne, mięśnie miednicy i mózg. Wzrost poziomu estrogenów u dziewcząt w okresie dojrzewania prowadzi do rozwoju tak zwanych drugorzędnych cech płciowych, takich jak owłosienie pod pachami i między nogami. 

Różnice w poziomach hormonów w okresie okołomenopauzalnym mogą prowadzić do kilku różnych skutków dla organizmu. Jednym z nich jest to, że kości tracą pewną gęstość, co oznacza, że ​​kobiety po menopauzie mogą być bardziej narażone na złamania kości. Inną przyczyną jest zmiana sposobu, w jaki organizm wykorzystuje energię, co w przypadku niektórych kobiet może oznaczać łatwiejsze przybieranie na wadze. U kobiet w okresie okołomenopauzalnym mogą również wystąpić inne zmiany, w tym zaburzenia snu, zmiany nastroju, suchość pochwy i nietrzymanie moczu.

W okresie okołomenopauzalnym i menopauzalnym u niektórych kobiet zaczynają pojawiać się zmiany w cyklu miesiączkowym, obejmujące okresy bliższe lub bardziej oddalone od siebie. Niższy poziom estrogenu może prowadzić do objawów obejmujących uderzenia gorąca i trudności ze snem. Uderzenia gorąca (termin medyczny to uderzenia naczynioruchowe) mają miejsce, gdy mózg myśli, że ciało się przegrzewa i zaczyna się pocić, zwiększając częstość akcji serca, aby się ochłodzić. Po pewnym czasie (zwykle kilku minutach) objawy ustępują, mózg myśli, że ciało się ochłodziło i uderzenia gorąca minęły. 

W przypadku kobiet, które przeszły operację usunięcia jajników (tzw. wycięcie jajników), w tym momencie może rozpocząć się menopauza. Jajniki można usunąć jednocześnie z macicą, co nazywa się histerektomią. Bez jajników hormony nie będą produkowane. Ponieważ u kobiet, które nie przeszły menopauzy, spadek poziomu hormonów może być nagły, w celu przejścia na emeryturę można przepisać hormonalną terapię zastępczą. Kobiety, które przeszły histerektomię, ale nie usunięto jajników, mogą rozpocząć menopauzę wcześniej niż kobiety, które tego nie zrobiły.

Po roku ustania miesiączki kobieta znajduje się obecnie w fazie pomenopauzalnej. Kobiety po menopauzie mają różne potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej, ponieważ może wzrosnąć ryzyko chorób serca i osteoporozy.

Jak menopauza może wpływać na IBD

W jednym badaniu z udziałem 456 kobiet po menopauzie około 65% stwierdziło, że ich objawy IBD nie uległy zmianie. Kolejne 16% stwierdziło, że zauważyło poprawę objawów IBD . U około 18% kobiet biorących udział w tym badaniu objawy były „nieco” lub „znacznie” gorsze. Naukowcy zauważyli, że kobiety, u których zdiagnozowano IBD w starszym wieku (starsze i młodsze osoby w wieku 44 i 32 lata) częściej zgłaszały, że ich objawy nasiliły się w okresie menopauzy.2

W starszym badaniu przeprowadzonym w Walii porównano 196 kobiet chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna z kobietami, które nie cierpiały na IBD. Kobiety wypełniały ankiety na temat cyklu miesiączkowego i momentu rozpoczęcia menopauzy, a także informacji na temat stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych (tabletki) i palenia. Autorzy odkryli, że kobiety z chorobą Leśniowskiego-Crohna zgłaszały wchodzenie w menopauzę nieco wcześniej niż kobiety zdrowe: w wieku 46–47 lat w porównaniu z 49,6 lat.3

W retrospektywnym badaniu przeprowadzonym na Uniwersytecie w Chicago na 65 kobietach chorych na IBD (20 na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i 45 na chorobę Leśniowskiego-Crohna) obserwowano wpływ IBD po menopauzie. Autorzy odkryli, że w tej grupie wiek, w którym wystąpiła menopauza, był podobny do wieku obserwowanego w grupach zdrowych kobiet. Aktywne objawy w okresie przedmenopauzalnym zgłaszało 35% kobiet, a u 38% doszło do ich zaostrzenia w ciągu dwóch lat po menopauzie. W badaniu tym porównano także kobiety otrzymujące hormonalną terapię zastępczą z kobietami, które jej nie stosowały. Naukowcy zauważyli, że hormonalna terapia zastępcza ma „znaczący efekt ochronny” w przypadku nieswoistego zapalenia jelit. Oznacza to, że ryzyko zaostrzenia nieswoistego zapalenia jelit u kobiet, które otrzymały hormonalną terapię zastępczą, było o 80% mniejsze w porównaniu z kobietami, które tego nie zrobiły. Autorzy doszli do wniosku, że chociaż menopauza nie zmienia prawdopodobieństwa zaostrzenia choroby, to estrogeny stosowane w hormonalnej terapii zastępczej mogą chronić przed działaniem choroby IBD.4

Hormonalna terapia zastępcza i IBD

Częścią menopauzy jest zmniejszenie poziomu hormonów estrogenu i progesteronu . Zastępowanie tych hormonów w celu złagodzenia skutków ich spadku dla organizmu, w tym niektórych nieprzyjemnych objawów, nazywa się hormonalną terapią zastępczą. Przez lata hormonalna terapia zastępcza była przedmiotem wielu badań i pojawiły się pewne obawy co do jej długoterminowych skutków. Przeprowadzono badania, które wykazały, że hormonalna terapia zastępcza może zwiększać ryzyko między innymi raka piersi i chorób serca .5

Jednakże w miarę jak przeprowadzono więcej badań i lepiej poznano skutki terapii hormonalnej, stało się jasne, że ryzyko innych problemów zdrowotnych nie było tak duże, jak początkowo wydawało się. W przypadku kobiet, które rozpoczynają hormonalną terapię zastępczą przed ukończeniem 60. roku życia lub w ciągu 10 lat od rozpoczęcia menopauzy, korzyści North American Menopause Society stwierdzają, że korzyści mogą przewyższać ryzyko. Terapia powinna być jednak zindywidualizowana i uwzględniać aktualne problemy zdrowotne kobiety oraz osobiste preferencje.5

Nie przeprowadzono zbyt wielu badań na temat IBD i hormonalnej terapii zastępczej . Jednakże w jednym dużym prospektywnym badaniu kohortowym obejmującym 108 844 kobiet po menopauzie stwierdzono związek między wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego a hormonalną terapią zastępczą. Kobiety włączone do badania nie cierpiały wcześniej na IBD ani raka. Wśród kobiet otrzymujących hormonalną terapię zastępczą zaobserwowano wzrost częstości rozpoznawania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Prawdopodobieństwo postawienia diagnozy wzrastało wraz z dłuższym i bieżącym stosowaniem hormonów. Ryzyko zmniejszało się po zaprzestaniu terapii hormonalnej i malało w miarę upływu czasu od jej zaprzestania. Nie stwierdzono związku z rozpoznaniem choroby Leśniowskiego-Crohna u kobiet otrzymujących hormonalną terapię zastępczą.6

Inne badanie, w którym oceniano rolę hormonów w IBD u różnych kobiet w różnym wieku, również dostarcza pewnych informacji na temat hormonalnej terapii zastępczej. 111 kobiet chorych na IBD było w okresie menopauzy i otrzymywało hormonalną terapię zastępczą. Większość kobiet (88% z chorobą Leśniowskiego-Crohna i 91% z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego ) uważała, że ​​terapia hormonalna nie zmieniła ich IBD. Pozostała część kobiet stwierdziła, że ​​ich objawy były „nieco” lub „znacznie” lepsze. Żadna kobieta nie zgłosiła, że ​​objawy IBD uległy pogorszeniu w wyniku hormonalnej terapii zastępczej.2

Złamania kości i IBD

U osób chorych na IBD ryzyko utraty gęstości kości i rozwoju osteopenii lub osteoporozy jest już zwiększone . Osteopenia może dotyczyć aż 32% do 36% osób z IBD, a osteoporozę można zdiagnozować u 7% do 15% osób z IBD. 7 Osteoporoza występuje wtedy, gdy kości zaczynają tracić masę, czyniąc je słabszymi i bardziej podatnymi na złamania . Osteopenia występuje wtedy, gdy kości zaczynają słabnąć, ale nie osiągnęły jeszcze poziomu, w którym mogą łatwiej pękać.

U osób chorych na IBD, które w celu leczenia choroby otrzymywały steroidy (takie jak prednizon) lub u których występują niedobory witaminy D i wapnia, ryzyko wystąpienia osteopenii i (lub) osteoporozy może być zwiększone. Z tego powodu może być zalecane, aby u niektórych osób z IBD wykonano badanie gęstości kości (tzw. badanie DEXA ) w celu ustalenia, czy gęstość kości zaczęła się zmniejszać. 8 Wstępne badanie DEXA można wykonać w celu uzyskania poziomu wyjściowego a następnie powtarzane co pewien czas w celu ustalenia, czy utrata masy kostnej postępuje.

Kobiety po menopauzie są również bardziej narażone na osteoporozę. Ryzyko złamań u osób chorych na IBD ani u kobiet po menopauzie z IBD nie zostało dobrze zbadane. Jednak w jednym artykule przeglądowym obejmującym siedem badań stwierdzono, że ryzyko złamań osteoporotycznych u osób z IBD wzrosło aż o 32%. 9  Z tego powodu może być konieczne wprowadzenie zmian w planie opieki w celu opanowania utraty masy kostnej. Europejska Organizacja Leśniowskiego-Crohna i jelita grubego zaleca ćwiczenia fizyczne, suplementację wapnia i witaminy D oraz przepisywanie leków bisfosfonianowych osobom, które doświadczyły już złamania kości.  Niektóre z powszechnie stosowanych leków bisfosfonianowych obejmują Fosamax (alendronian), Actonel (ryzedronian), Boniva (ibandronian) i Reclast (kwas zoledronowy).10

W jednym badaniu oceniano zastosowanie Actonelu (ryzedronianu) w leczeniu osteoporozy u kobiet chorych na IBD. Badanie to prowadzono przez 3 lata i objęto nim 81 kobiet, z których 40 otrzymywało Actonel, a 41 otrzymywało placebo. Naukowcy odkryli, że długotrwałe stosowanie tego leku zwiększało gęstość mineralną kości u kobiet, które otrzymywały lek. W porównaniu z placebo lek wiązał się również ze zmniejszonym ryzykiem niektórych rodzajów złamań kości.11

Słowo od Verywella

Ponieważ IBD jest chorobą nieuleczalną, trwającą całe życie, będzie ona miała wpływ na wszystkie etapy życia człowieka. Przeprowadzono wiele badań oceniających rolę żeńskich hormonów w rozwoju i przebiegu choroby IBD, jednak jak dotąd nie wyciągnięto żadnych jednoznacznych wniosków. Wiele kobiet chorych na IBD zgłasza, że ​​cykl menstruacyjny ma wpływ na IBD, w większości przypadków polegając na nasileniu objawów, takich jak biegunka, podczas okresu. Chociaż nie przeprowadzono zbyt wielu badań z udziałem kobiet w okresie menopauzy i po menopauzie cierpiących na IBD, wydaje się, że wykazują one, że menopauza może skutkować bardziej stabilnym IBD.

Kobiety chore na IBD będą musiały podejść do okresów okołomenopauzalnych, menopauzalnych i pomenopauzalnych, mając na uwadze, jak przygotować się na przyszłość. We współpracy z pracownikami służby zdrowia należy podjąć decyzje dotyczące sposobu radzenia sobie z dyskomfortem pojawiającym się w okresie okołomenopauzalnym oraz konieczności stosowania hormonalnej terapii zastępczej. Kobiety po menopauzie chore na IBD będą również chciały poznać ryzyko złamań kości i dowiedzieć się, czy istnieje potrzeba leczenia zapobiegającego dalszej utracie masy kostnej.