Ciągle słyszymy o tym, że we współczesnych społeczeństwach pijemy za mało wody i że wiele osób jest odwodnionych z powodu niedostatecznego spożycia wody. Jest to dodatkowo potęgowane przez nowoczesną dietę składającą się z diuretyków, w tym napojów zawierających kofeinę, takich jak cola i kawa, a także alkoholu, który powoduje utratę wody. Chociaż ważne jest, aby pić wystarczającą ilość wody w ciągu dnia, picie zbyt dużej ilości wody może być również niebezpieczne. Jest to klasyczny przykład odwiecznego powiedzenia, że „zbyt wiele dobrego może być dla ciebie złe”.
Co to jest zatrucie wodą?
Zatrucie wodne lub zatrucie wodne to zaburzenia biochemiczne, które występują w organizmie poprzez picie nadmiernych ilości wody (przewodnienie). Oprócz ilości zużywanej wody, istotnym czynnikiem jest również czas, w którym jest ona zużywana. Picie dużych ilości wody w krótkich odstępach czasu jest większym niebezpieczeństwem, ponieważ mechanizmy regulacyjne organizmu nie są w stanie sobie z tym poradzić.
Zwykle organizm musi utrzymywać pewną równowagę wodno-elektrolitową. W grę wchodzą różne mechanizmy utrzymujące homeostazę i wydalanie nadmiaru płynu przez nerki w postaci moczu. W przypadku zatrucia wodnego nerki nie są w stanie wystarczająco szybko wydalić płynu i gromadzi się on w organizmie, zaburzając równowagę wodno-elektrolitową, co może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych skutków.
Ile wody jest niebezpieczne?
Ilość wody, która prowadzi do przewodnienia, zależy od indywidualnego poziomu aktywności, klimatu i czasu, w którym woda jest spożywana. Osoby aktywne lub żyjące w gorącym otoczeniu będą tolerować większe ilości wody. Zasadniczo osoba nie powinna wypijać więcej niż 4 litry (około 135 uncji) w okresie 24 godzin, ale niebezpiecznym poziomem jest wielokrotne spożywanie więcej niż 6 galonów wody dziennie¹. Jest to maksymalna pojemność, z jaką zdrowe nerki mogą wydalić nadmiar płynu.
Jednak ta maksymalna aktywność nerek w celu wydalenia płynu nie może być utrzymywana w nieskończoność. Może się również zdarzyć, że osoba wypije znacznie mniej niż 4 litry i doświadczy zatrucia wodnego przez długi czas. Wynika to głównie ze stanu nerek. Osoba z zaburzeniami czynności nerek lub nieprawidłowościami przysadki mózgowej może stwierdzić, że nerki nie mogą przepuszczać wody wystarczająco szybko. W ten sposób woda jest zatrzymywana i zaburza równowagę elektrolitową znacznie szybciej, nawet przy normalnym przyjmowaniu wody.
Skutki nadmiernego spożycia wody
Hiponatremia (niski poziom sodu we krwi) jest konsekwencją picia zbyt dużej ilości wody. Sód jest ważnym elektrolitem potrzebnym do różnych celów, w tym do działania nerwów i mięśni, a także do regulacji ciśnienia krwi i objętości płynów w organizmie. Chociaż organizm będzie próbował zatrzymać sód, w przypadku nadmiernego spożycia wody sód ten jest tracony z moczem, a pozostały sód w organizmie jest mocno rozcieńczony.
Nadmiar wody w organizmie, którego nie da się odpowiednio szybko wydalić, musi zajmować miejsce. Może zwiększyć objętość krwi, a następnie przedostać się do jam, takich jak płuca lub przestrzenie tkankowe, jak widać w przypadku obrzęku nóg, lub może dostać się do komórek, powodując ich puchnięcie i uniemożliwiając normalne funkcjonowanie. To nasiąkanie wodą komórek wynika z różnicy w gradiencie osmotycznym między wnętrzem komórki a płynem na zewnątrz komórki.
Niebezpieczeństwa związane z nadmiernym spożyciem wody
Spośród wszystkich komórek, które są dotknięte tym gromadzeniem wody, to właśnie komórki mózgowe są przedmiotem natychmiastowej troski. Jeśli następuje stopniowy wzrost ilości płynu w organizmie, komórki mózgowe mogą się do pewnego stopnia przystosować. Jednakże, gdy spożycie płynów jest szybkie, komórki mózgowe nie mogą zapobiec temu nasiąkaniu wodą. W rezultacie może wystąpić obrzęk mózgu znany jako obrzęk mózgu. Może prowadzić do trwałego uszkodzenia tkanki mózgowej, a czasem nawet do śmierci.
Niebezpieczeństwa związane z nadmiernym spożyciem wody są często poważniejsze, gdy osoba jest odwodniona , a następnie szybko ponownie nawodniona. Organizm nie radzi sobie z nagłym napływem płynów i elektrolitów. Nawadnianie należy przeprowadzać stopniowo, w przeciwnym razie może być równie niebezpieczne jak odwodnienie. Dlatego osoby silnie odwodnione powinny być nawadniane w warunkach szpitalnych roztworem izotonicznym.
Objawy i symptomy
Zapytaj lekarza online już teraz!
Oznaki i objawy przewodnienia i ostatecznie zatrucia wodnego nie zawsze mogą być oczywiste. Dlatego diagnoza musi być postawiona przez lekarza, a czasami wymagane jest badanie krwi w celu oceny poziomu elektrolitów. Oznaki i objawy przewodnienia i zatrucia wodnego mogą zatem obejmować:
- Obrzęk nóg
- Trudności w oddychaniu
- Nieprawidłowe odgłosy oddychania
- Słaba koncentracja
- Letarg
W ciężkich przypadkach może wystąpić dezorientacja, drgawki, a nawet utrata przytomności, która może przypominać zatrucie innymi substancjami. Biegunka, nudności i wymioty są objawami hiponatremii, która może występować również przy zatruciu wodnym.
Wskazówka dotycząca wykrywania nadmiernego nawodnienia
Wykrycie przewodnienia może być łatwe jeszcze przed wystąpieniem objawów zatrucia wodnego i hiponateremii. Poziom nawodnienia można ocenić po kolorze moczu. Kiedy osoba jest wystarczająco nawodniona, kolor moczu jest od jasnożółtego do musztardowożółtego.
Mocz, który jest przezroczysty, jak woda, bez odcienia żółtego, jest oznaką przewodnienia. Jeśli wystąpi jednorazowo, może nie być powodem do niepokoju. Jednak uporczywie czysty mocz jest wyraźną oznaką przewodnienia przy braku jakiejkolwiek choroby hormonalnej lub nerek.
Leczenie przewodnienia i zatrucia wodnego
Głównym podejściem do leczenia przewodnienia i zatrucia wodnego jest ograniczenie przyjmowania płynów. Może to obejmować ograniczenie przyjmowania płynów do maksymalnie 1 litra (33 uncji) dziennie. Ustabilizowanie się poziomu wody i elektrolitów zajmie kilka dni. Czasami jednak konieczne może być również ograniczenie sodu, a także stosowanie leków moczopędnych lub innych leków. Należy to robić tylko wtedy, gdy zaleci to lekarz.
Referencje :
- www.merckmanuals.com/home/hormonal-and-metabolic-disorders/water-balance/overhydration