Jakie leki mogą powodować zapalenie osierdzia?

Zapalenie osierdzia wywołane lekami jest rzadkim schorzeniem. Dokładny przebieg polekowego zapalenia osierdzia nie jest znany (idiopatyczne zapalenie osierdzia). Niektóre z leków powszechnie obserwowanych jako wywołujące tę chorobę obejmują izoniazyd, cyklosporynę, prokainamid, dantrolen, doksorubicynę, penicylinę, hydralazynę, warfarynę i heparynę. Przyczyną wystąpienia tego schorzenia może być przewlekłe spożywanie leku. Niepożądana reakcja leku na organizm jest czynnikiem ryzyka zapalenia osierdzia.

Leki na bazie interferonu stosowane do wielu celów w leczeniu różnych nowotworów i infekcji wirusowych. Ma te same właściwości, które nasz organizm naturalnie syntetyzuje, ale stosowany w leczeniu chorób przewlekłych powoduje szereg skutków ubocznych. Do najczęstszych działań niepożądanych należą choroby grypopodobne, ból w klatce piersiowej, łysienie, wysypka, pancytopenia, bóle mięśni i hepatotoksyczność. Zapalenie osierdzia wywołane interferonem nie jest dobrze zdefiniowane, występuje wyjątkowo rzadko i spośród różnych syntez interferon alfa jest uważany za najbardziej kardiotoksyczny. Powoduje reakcję autoimmunologiczną poprzez różne mechanizmy, w tym wytwarzanie gamma-globulin i interleukiny-6 oraz hamowanie allospecyficznych limfocytów T supresorowych, a także aktywację komórek NK.

Aktynomycyna D, antracykliny, bleomycyna, bromokryptyna, cisplatyna w połączeniu z 5-fluorouracylem, cyklofosfamidem, cytarabiną, metysergidem, minoksydylem, morruatem sodu, fenylobutazonem i tokainidem są powiązane z rozwojem zapalenia osierdzia. Wśród tych leków, mesalamina i sulfasalazyna mają duży potencjał w wywoływaniu zapalenia osierdzia. Firmy farmaceutyczne produkujące mesalaminę i sulfasalazynę do stosowania doustnego i doodbytniczego w swoich broszurach informacyjnych wymieniają zapalenie osierdzia jako niezbyt częste działanie niepożądane leku. Zasadniczy związek pomiędzy zapaleniem osierdzia a lekami o takim samym działaniu farmakologicznym, takimi jak olsalazyna i balsalazyd, jest niepewny. Lek Metysergid jest alkaloidem sporyszu stosowanym profilaktycznie w leczeniu migreny i klasterowych bólów głowy. W trakcie długotrwałej terapii metysergidem u pacjenta rozwinęło się zaciskające zapalenie osierdzia i obecnie nie jest on już stosowany w leczeniu pierwszego rzutu.

W polekowym toczniu rumieniowatym układowym głównym objawem jest ból w klatce piersiowej spowodowany stanem zapalnym błony śluzowej otaczającej płuca (zapalenie opłucnej) i serce (zapalenie osierdzia). Objawy sercowe są na ogół nietypowe w toczniu wywołanym hydralazyną. Zapalenie osierdzia występuje u mniej niż 5% tocznia wywołanego hydralazyną w porównaniu do 20% w przypadku samoistnie występującego tocznia rumieniowatego układowego. Zgłaszano przypadki nawracającego wysięku osierdziowego w związku z polekowym toczniem rumieniowatym układowym, który powodował konieczność naprawy zastawki mitralnej. Stwierdzono, że karbamazepina jako lek przeciwdrgawkowy powoduje w kilku przypadkach chorobę toczniową.

Leki przeciwzakrzepowe odgrywają znaczącą rolę w wywoływaniu wysięku osierdziowego. Warfaryna, heparyna i leki przeciwzakrzepowe, takie jak aspiryna i dipirydamol, odgrywają rolę w wywoływaniu dużego wysięku osierdziowego wraz z powikłaniami naczyniowymi i krwotokiem z przewodu pokarmowego. Duży wysięk osierdziowy definiuje się jako tamponadę serca, w której poziom płynu przekracza 10 mm i wymaga natychmiastowego leczenia, np. nakłucia osierdzia lub operacji. Niewielki wysięk osierdziowy definiuje się jako poziom płynu < 10 mm, który można opanować farmakologicznie.

Do objawów przedmiotowych i podmiotowych zapalenia osierdzia wywołanego lekami zalicza się reakcję alergiczną zależną od immunoglobuliny E, bezpośrednią toksyczność kardiologiczną, humoralną odpowiedź przeciwciał i nadwrażliwość komórkową oraz eozynofilię obwodową. Trudności w oddychaniu, które nasilają się szczególnie w pozycji półleżącej lub leżącej, Obrzęk nóg i stóp (obrzęk), niska gorączka, dreszcze, pocenie się, ból w klatce piersiowej; a ból w klatce piersiowej zwiększa się podczas kaszlu lub połykania. Nasilenie zapalenia osierdzia wywołanego lekami może być różne i trudno jest przewidzieć, u kogo wystąpią łagodne lub ciężkie objawy.

Najlepsza terapia polekowego zapalenia osierdzia polega na szybkim wycofaniu ryzyka związanego z przyjmowaniem leku i leczeniu jego objawów przedmiotowych i podmiotowych. Jeśli schorzenie nie zostanie leczone na czas, może prowadzić do wystąpienia objawów zagrażających życiu. Leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i kolchicyną powoduje dobry powrót do zdrowia, dodatkowo można zastosować leki moczopędne, które pomogą zmniejszyć gromadzenie się nadmiaru płynów w organizmie

Najlepsze leki skojarzone to ibuprofen i kolchicyna. Ibuprofen ma kilka zalet, na przykład stopniowo zwiększa przepływ wieńcowy, podczas gdy drugi lek ma słaby przepływ wieńcowy. Indometacyna zwykle łagodzi ból, ale ma słaby profil działań niepożądanych i zmniejsza przepływ wieńcowy. Stosowanie kolchicyny zapobiega nawrotom zapalenia osierdzia.

Przeczytaj także:

• Czy można wyleczyć zapalenie osierdzia?
• Jakie leki stosuje się w leczeniu zapalenia osierdzia?
• Czy zapalenie osierdzia jest nawracające?
• Czy ćwiczenia mogą pomóc w zapaleniu osierdzia?
• Co może pogorszyć zapalenie osierdzia?
• Co zrobić, jeśli masz zapalenie osierdzia?
• Ajurwedyjskie leczenie zapalenia osierdzia
• Jak poważne jest zapalenie osierdzia?