Co to jest zatorowość płucna: przyczyny, objawy, oznaki, czynniki ryzyka

Zatorowość płucna (PE) to stan chorobowy, w którym jeden lub więcej skrzepów krwi utknie w tętnicach płucnych. Zakrzepy krwi w jednej tętnicy lub w wielu tętnicach uniemożliwiają przepływ krwi do płuc. Skrzepy krwi najczęściej tworzą się w nogach i przemieszczają się w górę przez prawą stronę serca oraz do płuc.

Skrzepy krwi wywołujące zatorowość płucną (PE) zwykle pochodzą z głębokich warstw nogi.

Zatorowość płucna (PE) to niedrożność płucnego naczynia krwionośnego w płucach. Ogólnie rzecz biorąc, zatorowość płucna (PE) jest wywoływana przez skrzepy krwi przemieszczające się w kierunku płuc, począwszy od nóg lub, rzadko, z innych części ciała.

Ponieważ zatorowość płucna (PE) prawie zawsze występuje w połączeniu z zakrzepicą żył głębokich, większość lekarzy proponuje te dwie sytuacje łącznie jako żylną chorobę zakrzepowo-zatorową.

Chociaż każdy może zachorować na DVT – zakrzepicę żył głębokich w połączeniu z zatorowością płucną, przyczyny takie jak operacja, unieruchomienie i nowotwór zwiększają ryzyko zatorowości płucnej (PE).

Zatorowość płucna (PE) może zagrażać życiu, jednak szybko podjęte leczenie może znacznie zmniejszyć ryzyko śmierci. Zastosowanie środków zapobiegających powstawaniu zakrzepów krwi w nogach pomoże chronić Cię przed zatorowością płucną (PE).

Zakrzep krwi to grudka, która powstaje, gdy krew, która zwykle jest w stanie ciekłym, zmienia się w stan stały. Zatorowość płucna (PE) występuje, gdy zlepek substancji, najczęściej skrzep krwi, kurczy się w naczyniu krwionośnym w płucach. Te skrzepy krwi najczęściej powstają w głębokich żyłach nóg; niemniej jednak mogą one dodatkowo pochodzić z dodatkowych części ciała i jest to zjawisko znane jako DVT lub zakrzepica żył głębokich.

Choroba zakrzepowo-zatorowa łączy w sobie dwie powiązane ze sobą choroby z tego samego obszaru, którymi są zatorowość płucna (PE) i zakrzepica żył głębokich (DVT). Nieoczekiwane zablokowanie przez zakrzep krwi najważniejszego naczynia krwionośnego w płucach (tętnicy) nazywa się zatorowością płucną (PE). Prawie we wszystkich przypadkach skrzepy krwi są drobne i nie są szkodliwe, ale mogą uszkodzić płuca. Niemniej jednak, jeśli zakrzep krwi jest duży, może zatrzymać dopływ krwi do płuc, co może być śmiertelne.

W większości sytuacji zatorowość płucna (PE) jest wywoływana przez zgęstniałą krew (skrzep) w nodze, która chwiejnie się rozbija i przedostaje się do płuc. Skrzep krwi w naczyniu krwionośnym blisko skóry pozostaje nie powodując żadnych problemów. Niemniej jednak obecność zakrzepów krwi w żyłach głębokich może prowadzić do zatorowości płucnej (PE).

Zatorowość płucna (PE) jest chorobą śmiertelną, jeśli nie zostanie leczona na czas i za pomocą odpowiednich leków. Przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia wskaźnik przeżycia wynosi 100%. U pacjentów, u których objawy przedmiotowe i podmiotowe zatorowości płucnej (PE) występują nagle, śmiertelność wynosi 30%.

Objawy zatorowości płucnej (PE) mogą się znacznie różnić w zależności od stopnia zablokowania płuc, objętości skrzepów krwi i ogólnego stanu zdrowia – szczególnie od obecności lub braku chorób serca lub płuc.

Typowe oznaki i objawy zatorowości płucnej (PE) obejmują:

• Duszność jest częstym objawem zatorowości płucnej (PE). Zwykle pojawia się nagle i zawsze nasila się w wyniku ciężkiej pracy.
• Ból w klatce piersiowej jest objawem zatorowości płucnej (PE). Prawdopodobnie poczujesz się, jakbyś przeżywał udar serca. Ból może się nasilić podczas głębokiego oddychania (zapalenie opłucnej), jedzenia, pochylania się, schylania się lub kaszlu. Ból będzie się nasilać w miarę działania, ale nie zniknie, gdy zrobisz sobie przerwę.
• Kaszel jest również objawem zatorowości płucnej (PE). Kaszel prawdopodobnie spowoduje pojawienie się krwawej lub krwawej plwociny.

Inne oznaki i objawy, które mogą wystąpić w przypadku zatorowości płucnej, obejmują:

• Gorączce może towarzyszyć zatorowość płucna (PE),
• Obfite pocenie
• Szybkie lub losowe bicie serca
• Zawroty głowy lub oszołomienie
• Odbarwiona skóra (sinica) lub wilgotna skóra
• Obrzęk i/lub ból nóg, często w okolicy łydek.

Zatorowość płucna (PE) może zagrażać życiu. Jeśli odczuwasz tajemniczą duszność, kaszel lub ból w klatce piersiowej powodujący krwawą plwocinę, natychmiast zasięgnij porady terapeutycznej.

Zatorowość płucna (PE) powstaje, gdy grupa substancji, głównie skrzep krwi, utknie w głównym naczyniu krwionośnym (tętnicy płucnej) w płucach. Takie skrzepy krwi powstają głównie w głębokich naczyniach krwionośnych nóg, ale równie dobrze mogą pochodzić z dodatkowych części ciała. Taka sytuacja nazywana jest DVT lub zakrzepicą żył głębokich.

Rzadko materiały inne niż skrzepy krwi mogą tworzyć przeszkody w warstwach płuc. Przykłady obejmują:

• Bąbelki powietrza
• Część bryły
• Tłuszcz z wnętrza rdzenia pękniętej kości długiej.

Rzadko występuje jedna zatorowość płucna (PE). Zwykle zajętych jest wiele skrzepów, ale nie zawsze wszystkie w tym samym czasie. Segmenty tkanki płucnej w każdym zablokowanym naczyniu krwionośnym zatrzymują krew i prawdopodobnie obumrą. Jest to uznawane za zawał płuc. Utrudnia to płucom dostarczanie tlenu do innych części ciała.

Chociaż u każdego mogą wystąpić zakrzepy krwi i zatorowość płucna (PE), określone czynniki mogą zwiększyć tę możliwość.

1. Wywiad medyczny pacjenta jest potencjalnym czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE)

   Jesteś w większym niebezpieczeństwie, jeśli Ty lub ktoś z Twoich współpracowników cierpiał w przeszłości na zatorowość płucną lub zakrzepy krwi żylnej. Prawdopodobnie będzie to spowodowane chorobą genetyczną, która zakłóca pracę krwi i powoduje, że jest ona bardziej podatna na skrzepy. Ponadto szczególne okoliczności medyczne stwarzają zagrożenie, takie jak:

   • • Choroby serca lub choroby układu krążenia są czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE) – zwiększa to prawdopodobieństwo powstania skrzepów.
     • Rak jest możliwym czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Niektóre nowotwory, takie jak rak płuc i jajnika, trzustki oraz liczne nowotwory z przerzutami, mogą zwiększać poziom materiału wspomagającego krzepnięcie krwi, a chemioterapia dodatkowo zwiększa niebezpieczeństwo. Kobiety, u których w rodzinie lub osobiście występował rak piersi, a także przyjmujące raloksyfen lub tamoksyfen, są bardziej narażone na powstawanie zakrzepów krwi.

    

2. Długotrwały bezruch jest czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE)

   Skrzepy krwi są bardziej prawdopodobne w nogach podczas okresów bezruchu, takich jak:

   • Długie leżenie w łóżku jest czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Długie leżenie w łóżku po zawale serca, urazie, złamaniu nogi, operacji lub jakiejkolwiek innej poważnej chorobie powoduje, że jesteś znacznie bardziej podatny na zakrzepy krwi. Jeśli dolne części nóg pozostają płaskie przez dłuższy czas, przepływ krwi w żyłach bocznych zwalnia i krew gromadzi się w nogach.
   • Długie podróże mogą być potencjalnym czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Siedzenie w ograniczonej pozycji podczas długich podróży samochodem lub samolotem spowalnia przepływ krwi, która uczestniczy w tworzeniu się skrzepów krwi w nogach.

3. Operacja może być czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE)

   Operacja może być potencjalnym czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Leczenie chirurgiczne jest główną przyczyną problemów z zakrzepami krwi, szczególnie zauważalnych po endoprotezoplastyce stawu kolanowego i biodrowego. Podczas uziemiania kości przeznaczonych do stawów syntetycznych fragmenty tkanek mogą przedostać się do krwioobiegu i stać się czynnikiem powodującym ukorzenienie skrzepu. Samo pozostawanie w bezruchu podczas każdego rodzaju operacji może powodować powstawanie zakrzepów. Możliwość ta zwiększa się wraz z czasem trwania znieczulenia. Z tego powodu większość pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym mogącym wywołać zakrzepicę żył głębokich zostanie poddana leczeniu przed i po operacji, aby uniknąć powstania skrzepów.

• • Palenie jest czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Z przyczyn, które nie są dobrze poznane, palenie tytoniu u niektórych osób powoduje powstawanie zakrzepów krwi, szczególnie w połączeniu z innymi możliwymi czynnikami.
  • Nadwaga jest czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Nadmierna waga zwiększa ryzyko zakrzepów krwi – głównie u kobiet palących lub z wysokim ciśnieniem krwi (wysokie ciśnienie krwi).
  • Uzupełniający estrogen może być czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Ilość estrogenów podczas porodu jest kontrolowana przez leki i podczas hormonalnej terapii zastępczej, co może nasilać problemy z krzepnięciem krwi, szczególnie jeśli masz nadwagę lub palisz papierosy.

• Ciąża jest potencjalnym czynnikiem ryzyka zatorowości płucnej (PE). Masa niemowlęcia naciskając na naczynia krwionośne w miednicy umożliwia powolny powrót krwi zaczynając od nóg. Skrzepy krwi są bardziej prawdopodobne, gdy krew jest powolna lub gromadzi się.

Przeczytaj także:

• Jakie jest leczenie zatorowości płucnej? Jak długi jest okres jego rekonwalescencji?
• Jak diagnozuje się zatorowość płucną? Jakie są jego powikłania?
• Rokowanie & Zapobieganie zatorowości płucnej