Choroba Pompego to rzadka choroba genetyczna, która powoduje nieprawidłowe gromadzenie się glikogenu, cząsteczki cukru, wewnątrz komórek. Nagromadzenie to może upośledzać funkcjonowanie niektórych narządów i tkanek. Najczęściej dotknięte obszary ciała to serce, układ oddechowy i mięśnie szkieletowe. Choroba Pompego może prowadzić do osłabienia i problemów z oddychaniem.
Każdy przypadek choroby Pompego jest inny, ale pracownicy służby zdrowia mogą ją skutecznie leczyć. Choroba Pompego ma inne nazwy, w tym niedobór kwaśnej maltazy (AMD), niedobór kwaśnej alfa-glukozydazy (GAA) i choroba spichrzeniowa glikogenu typu II (GSD).
Oto, co musisz wiedzieć o chorobie Pompego, w tym o jej typach, objawach, przyczynach, diagnozie i leczeniu.
Rodzaje choroby Pompego
Istnieją trzy typy choroby Pompego, które różnią się stopniem ciężkości i wiekiem wystąpienia choroby. Do typów tych należą: klasyczny o początku dziecięcym, nieklasyczny o początku dziecięcym i o późnym początku.
Klasyczny początek dziecięcy
Klasyczny typ dziecięcy o początku pojawia się w ciągu kilku miesięcy od urodzenia. Niemowlęta dotknięte chorobą Pompego będą miały osłabienie mięśni, słabe napięcie mięśni, powiększoną wątrobę i/lub wady serca. 1
Klasyczna choroba Pompego o początku dziecięcym utrudnia niektórym niemowlętom przybieranie na wadze i wzrost w oczekiwanym tempie. Nieleczona choroba Pompego może prowadzić do śmierci z powodu niewydolności serca w pierwszym roku życia.
Nieklasyczny początek dziecięcy
Nieklasyczny typ dziecięcy o początku pojawia się około 1 roku życia. Niewiele wiadomo na temat tego typu choroby Pompego. Ale charakteryzuje się opóźnionymi zdolnościami motorycznymi (takimi jak opóźnienia w siedzeniu i trzymaniu głowy w górze) i postępującym osłabieniem mięśni.
Chociaż w przypadku tego typu choroby Pompego mięsień sercowy może ulec powiększeniu , zwykle nie prowadzi to do niewydolności serca. Z drugiej strony osłabienie mięśni może powodować poważne problemy z oddychaniem, a nieleczona nieklasyczna choroba Pompego o początku u niemowląt może być śmiertelna.
Choroba Pompego o późnym początku
Typ o późnym początku pojawi się później w życiu dziecka, w wieku nastoletnim, a nawet w wieku dorosłym. Zwykle jest łagodny w porównaniu do typów niemowląt. Ta postać choroby Pompego jest również mniej prawdopodobna, aby zaatakować serce. 3
Wiele osób z chorobą Pompego o późnym początku doświadcza postępującego osłabienia mięśni, zwykle kończyn dolnych i tułowia (centralnej części ciała). Mogą również wystąpić problemy z mięśniami kontrolującymi oddychanie.
W miarę nasilania się choroby drobne trudności w oddychaniu mogą przekształcić się w niewydolność oddechową – stan, w którym we krwi nie ma wystarczającej ilości tlenu lub za dużo dwutlenku węgla. 4
Objawy choroby Pompego
Jakie objawy wystąpią u osoby z chorobą Pompego, kiedy się pojawią i jak mogą one zmienić życie, będzie się różnić w zależności od osoby.
Na przykład dzieci z klasycznymi lub nieklasycznymi typami dziecięcymi zazwyczaj doświadczają:
- Problemy z przyrostem masy ciała i problemy z karmieniem
- Słaba kontrola głowy i szyi
- Późne przewracanie się i siadanie
- Problemy z oddychaniem
- Infekcje płuc
- Wady serca lub powiększenie i pogrubienie serca
- Powiększona wątroba
- Powiększony język
U starszych dzieci i dorosłych, u których rozwinie się choroba Pompego o późnym początku, wystąpią:
- Osłabienie mięśni, zwłaszcza nóg i tułowia, jako pierwsze objawy
- Chód kaczkowaty lub kołyszący (spacer)
- Częste upadki
- Trudności w wstawaniu po siedzeniu, bieganiu lub wchodzeniu po schodach
- Bóle i skurcze mięśni
- Bóle głowy
- Zmęczenie
- Infekcje płuc
- Duszność po nawet niewielkim wysiłku
- Nieregularne bicie serca
- Wyższe niż normalne poziomy kinazy kreatynowej (CK) : CK to enzym występujący w sercu, mózgu, mięśniach szkieletowych i innych tkankach. Pomaga organizmowi funkcjonować i dostarcza energię komórkom. 5
Choroba Pompego o późnym początku ma zwykle charakter postępujący, co oznacza, że z czasem będzie się nasilać.
Ostatecznie choroba Pompego może zaatakować mięśnie twarzy, mięśnie podtrzymujące kręgosłup oraz mięśnie biorące udział w jedzeniu i oddychaniu. U nastolatków osłabienie mięśni kręgosłupa może prowadzić do skoliozy – nieprawidłowego skrzywienia kręgosłupa. 6
Nasilenie problemów z oddychaniem i oddychaniem w chorobie Pompego o późnym początku jest różne i często jest związane z osłabieniem przepony (struktury mięśniowej i błoniastej oddzielającej klatkę piersiową od jamy brzusznej) oraz mięśni międzyżebrowych (mięśni przebiegających między żebrami).
Choroba Pompego o późnym początku zwykle nie obejmuje serca. 6
Powoduje
Według Cleveland Clinic w Stanach Zjednoczonych częstość występowania choroby Pompego wynosi około 1 na 40 000 osób. 5 Na tę przypadłość mogą wpływać mężczyźni i kobiety ze wszystkich grup etnicznych.
Choroba Pompego jest chorobą dziedziczną, w której mutacje w genie GAA powodują jej rozwój. Dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. 7
Dziedziczenie autosomalne recesywne oznacza, że do wystąpienia mutacji potrzebne są obie kopie genu w każdej komórce. Każdy z rodziców osoby cierpiącej na tę chorobę będzie nosił po jednej kopii zmutowanego genu, nawet jeśli nie mają objawów przedmiotowych i podmiotowych choroby.
Gen GAA jest odpowiedzialny za dostarczanie instrukcji kwaśnemu enzymowi alfa-glukozydazie, który jest aktywny w lizosomach – strukturach wspierających recykling w komórkach. Zazwyczaj kwaśny enzym alfa-glukozydaza rozkłada glikogen na prostszy cukier zwany glukozą, który jest głównym źródłem energii dla komórek organizmu.
Kiedy w genie GAA występują mutacje, kwaśna alfa-glukozydaza nie jest w stanie rozłożyć glikogenu i gromadzi się on w niebezpiecznych ilościach w lizosomach. Nagromadzenie to ostatecznie uszkodzi narządy, mięśnie i inne tkanki w całym ciele.
Nie są znane żadne inne przyczyny choroby Pompego.
Diagnoza
Rozpoznanie choroby Pompego można postawić na podstawie oceny oznak i objawów choroby, w tym słabego napięcia mięśniowego, częstych infekcji płuc i powiększonego serca.
Dodatkowe badania, w tym testy aktywności enzymów i badania genetyczne , mogą również pomóc w postawieniu diagnozy.
Testy aktywności enzymatycznej
Testy aktywności enzymów mogą szukać poziomów i aktywności enzymów GAA. Jednym ze sposobów sprawdzenia tych poziomów jest biopsja poprzez pobranie próbki tkanki mięśniowej lub skóry i zbadanie jej pod mikroskopem, aby zobaczyć dużo glikogenu.
Badania krwi mogą również określić aktywność enzymu GAA. Zwykle obejmuje to badanie aktywności enzymów w białych krwinkach lub badanie krwi pełnej.
Inną metodą badania krwi jest badanie suchej plamy krwi, podczas którego pobierana jest próbka krwi, suszona na specjalnym filtrze i badana pod kątem nieprawidłowości. Badanie suchej krwi jest powszechnie stosowane, ponieważ okazało się dokładne i wygodne. 8
Osoby cierpiące na chorobę Pompego będą miały wyższy niż normalnie poziom kinazy kreatynowej, chociaż badanie krwi na poziom CK nie wystarczy do potwierdzenia diagnozy. 5
Badania genetyczne
Chociaż głównym podejściem diagnostycznym są testy aktywności enzymów, można również przeprowadzić badania genetyczne w celu ustalenia, czy dana osoba cierpi na chorobę Pompego.
Analiza DNA — z użyciem krwi lub śliny — może wykryć mutacje genu GAA. Badanie krwi może również pomóc w analizie mutacji – badaniu genetycznym ukierunkowanym na wykrycie określonej mutacji. 9
Ponadto, ponieważ choroba Pompego jest chorobą dziedziczną, lekarz Twój lub Twojego dziecka może chcieć zidentyfikować innych członków rodziny pod kątem mutacji GAA. 10
Poradnictwo genetyczne może pomóc ludziom w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących planowania rodziny, w tym tym, którzy mogą być obciążeni wysokim ryzykiem urodzenia dziecka z chorobą Pompego.
Dodatkowe testy
Twój lekarz może zlecić dodatkowe badania, aby pomóc w postawieniu diagnozy i zidentyfikowaniu problemów związanych z chorobą Pompego. Może to obejmować:
- Testy czynności płuc w celu sprawdzenia oddychania, czynności układu oddechowego i pracy płuc
- Elektromiograf do oceny uszkodzeń i dysfunkcji mięśni
- Elektrokardiogram pozwalający wykryć nieprawidłowe wzorce bicia serca i upewnić się, że mięsień sercowy działa prawidłowo
- RTG klatki piersiowej w celu ustalenia, czy serce jest powiększone
Leczenie
Wczesne leczenie, szczególnie u niemowląt, ma kluczowe znaczenie dla powstrzymania szkód, jakie może powodować choroba Pompego. Chociaż nie ma lekarstwa na tę chorobę, różne metody leczenia mogą złagodzić objawy choroby Pompego.
Enzymatyczna terapia zastępcza
Enzymatyczna terapia zastępcza (ERT) jest najczęściej stosowaną metodą leczenia choroby Pompego. Może pomóc zwiększyć poziom enzymów GAA w organizmie i zmniejszyć gromadzenie się glikogenu wewnątrz komórek. 11
ERT wykorzystuje genetycznie zmodyfikowany enzym, który działa podobnie do enzymu występującego naturalnie. Podaje się go dożylnie (przez żyłę).
ERT może zmniejszyć nieprawidłowe pogrubienie ścian serca. 11 Może również pomóc w utrzymaniu funkcji mięśni, co może przełożyć się na poprawę jakości życia. Pracownicy służby zdrowia starają się podawać go wcześnie, zanim nastąpi znaczące uszkodzenie mięśni.
Badania pokazują, że długotrwałe stosowanie ERT może pozytywnie wpływać na siłę mięśni, czynność płuc i codzienne czynności, przy czym maksymalny okres reakcji wynosi około dwóch do trzech lat od rozpoczęcia leczenia. 12
Czasami osoby z ERT wytwarzają przeciwciała , które zmniejszają skuteczność leku. Istnieją jednak leki, które mogą pomóc w zmniejszeniu tej reakcji.
Dodatkowe terapie
Większość osób cierpiących na chorobę Pompego będzie potrzebować terapii wspomagającej w celu rozwiązania problemów z oddychaniem i sercem, niepełnosprawności fizycznej i problemów z połykaniem związanych z tą chorobą.
Dodatkowe terapie obejmują:
- Wentylacja mechaniczna (wentylacja wspomagana) wspomagająca lub zastępująca oddychanie spontaniczne
- Fizjoterapia poprawiająca siłę mięśni
- Terapia zajęciowa mająca na celu nauczenie osoby z osłabieniem mięśni, jak korzystać z chodzika, laski lub innych urządzeń wspomagających
- Terapia logopedyczna , jeśli zajęte są mięśnie języka i jamy ustnej
- Specjalna dieta składająca się głównie z miękkich pokarmów dla osób z zajęciem mięśni języka i jamy ustnej
- Zgłębnik do karmienia dla niemowląt mających problemy z karmieniem
Słowo od Verywella
Choroba Pompego jest chorobą genetyczną, dlatego obecnie nie można jej zapobiec. Na szczęście dostępne jest leczenie dla niemowląt, dzieci i dorosłych cierpiących na tę chorobę.
Perspektywy choroby Pompego będą zależeć od rodzaju i zajętych narządów. Na szczęście nowe terapie mogą skutecznie zwiększać poziom enzymu GAA i zmniejszać poziom glikogenu. Badania nad leczeniem ERT i terapią genową nadal postępują i są obiecujące, co może poprawić perspektywy na przyszłość wielu osób cierpiących na tę chorobę.