Warstwa rogowa naskórka jest najbardziej zewnętrzną warstwą naskórka . Czasami nazywana warstwą rogową skóry, warstwa rogowa naskórka składa się głównie z lipidów (tłuszczów) i keratyny, białka zawierającego ludzkie włosy i paznokcie, a także struktur takich jak rogi, kopyta i pazury zwierząt.1
W związku z tym warstwa rogowa naskórka działa przede wszystkim jako bariera pomiędzy głębszymi warstwami skóry a środowiskiem zewnętrznym, zapobiegając przedostawaniu się toksyn i bakterii do organizmu. Pomaga także zapobiegać parowaniu wilgoci do atmosfery, co utrzymuje skórę nawilżoną.
Uważano, że warstwa rogowa naskórka jest zasadniczo obojętna, czyli nieaktywna. Od tego czasu naukowcy odkryli, że w rzeczywistości warstwa rogowa naskórka ma złożoną strukturę i podlega ciągłym zmianom.
Korneocyty
Warstwa rogowa naskórka jest często opisywana jako struktura typu ceglanego i zaprawy murarskiej. W tej analogii „cegłami” są korneocyty, które wywodzą się z najgłębszej warstwy naskórka, warstwy kolczystej , jako komórki zwane keratynocytami.2
Jak sama nazwa wskazuje, keratocyty składają się głównie z keratyny. Gdy komórki te przemieszczają się przez warstwy naskórka do warstwy rogowej naskórka, tracą jądro i ulegają spłaszczeniu. W tym momencie uważa się je za korneocyty.
Każdy korneocyt ma grubość około mikrometra, chociaż grubość korneocytów zależy również od takich czynników, jak wiek danej osoby, narażenie na promieniowanie ultrafioletowe (UV) i ich lokalizacja na ciele. Na przykład są one grubsze na dłoniach i stopach i cieńsze w delikatniejszych obszarach, takich jak wokół oczu.
Ciała blaszkowate
Ciała blaszkowate to organelle tworzące się w keratynocytach. Gdy keratynocyt dojrzewa i przemieszcza się w kierunku warstwy rogowej naskórka, enzymy degradują otoczkę otaczającą znajdujące się w nim ciałka blaszkowate. Powoduje to uwalnianie trzech rodzajów lipidów – wolnych kwasów tłuszczowych, cholesterolu i ceramidów.3
Lipidy międzykomórkowe
Lipidy uwalniane podczas degradacji ciałek blaszkowatych tworzą „zaprawę”, która spaja korneocyty, które są budulcem warstwy rogowej naskórka. Ta potrójna warstwa lipidów, składająca się z wolnych kwasów tłuszczowych, cholesterolu i ceramidów , odgrywa zasadniczą rolę w utrzymaniu właściwości barierowych warstwy rogowej naskórka.4
Koperta komórki
Każdy korneocyt jest otoczony otoczką zwaną zrogowaciałą otoczką komórkową. Otoczka komórkowa składa się z białek, które są ściśle ze sobą upakowane, co sprawia, że otoczka komórkowa jest najbardziej nierozpuszczalną strukturą korneocytu. Spośród tych białek lorykryna stanowi ponad 70% otoczki komórkowej.
Inne białka w zrogowaciałej otoczce komórkowej to inwolukryna, małe białka bogate w prolinę, elafina, włókna keratynowe, filagryna, cystatyna-A i białka desmosomalne5
Lipidy otoczki komórkowej
Do otoczki komórkowej przyczepiona jest warstwa lipidów ceramidowych, które odpychają wodę. Ponieważ blaszkowate warstwy lipidowe również odpychają wodę, cząsteczki wody są utrzymywane pomiędzy lipidami otoczki komórkowej a warstwą lipidową. Ta struktura komórkowa pomaga utrzymać równowagę wodną w skórze, pozwalając uwięzionym cząsteczkom wody pozostać bliżej powierzchni, nadając skórze zdrowy i nawilżony blask.4
Korneodesmosomy
Łączące korneocyty tworzą wyspecjalizowane struktury białkowe zwane korneodesmosomami. Konstrukcje te są również częścią „zaprawy” w analogii do cegły i zaprawy. Korneodesmosomy to struktury, które muszą ulec degradacji, aby skóra mogła się złuszczyć.6
Naturalny czynnik nawilżający (NMF)
Naturalny czynnik nawilżający (NMF) składa się z rozpuszczalnych w wodzie związków, które występują wyłącznie w warstwie rogowej naskórka. Związki te stanowią około 20–30% masy korneocytu. Składniki NMF pochłaniają wilgoć z atmosfery i łączą ją z własną zawartością wody, dzięki czemu najbardziej zewnętrzne warstwy warstwy rogowej naskórka pozostają nawilżone pomimo wystawienia na działanie czynników atmosferycznych.7
Ponieważ składniki NMF są rozpuszczalne w wodzie, w kontakcie z wodą łatwo ulegają wypłukaniu z komórek, dlatego wielokrotny kontakt z wodą faktycznie powoduje wysuszenie skóry. Warstwa lipidowa otaczająca korneocyt pomaga uszczelnić korneocyt, aby zapobiec utracie NMF.
Proces złuszczania
Złuszczanie to znowu kliniczne określenie usuwania martwych korneocytów z powierzchni warstwy rogowej naskórka. Aby proces ten mógł nastąpić, określone enzymy powodują zniszczenie korneodesmosomów. Sposób aktywacji tych enzymów nie jest w pełni poznany. Wiadomo jednak, że cykl komórkowy w warstwie rogowej naskórka – od momentu powstania komórki do jej złuszczenia – trwa około 14–28 dni.
Podstawowa wiedza na temat powstawania i funkcjonowania warstwy rogowej naskórka może być pomocna w pielęgnacji skóry. Zbyt częste oczyszczanie, stosowanie ostrych środków złuszczających i pocieranie skóry może pozbawić zewnętrzną warstwę skóry naturalnych lipidów i czynników ochronnych.
Ekspozycja na słońce może również powodować uszkodzenie warstwy rogowej naskórka. Ponieważ skóra każdego człowieka jest inna, należy skonsultować się z dermatologiem, lekarzem specjalizującym się w chorobach skóry, włosów i paznokci, aby opracować zdrowy schemat pielęgnacji skóry.